Yesũ Asyaiwe Ĩndĩĩ?

Kĩla mwaka mavilioni ma andũ nĩmatanĩaa ĩsyawa ya Yesũ Disemba matukũ 25. Na kyo kĩthĩo kĩu kyambĩlĩlye ĩndĩĩ? Yesũ o w’o ki asyaiwe mũthenya wa kisimisi?

Nĩtũkwataa ũkewa wa kũsyawa kwa Yesũ nthĩnĩ wa ĩvukũ ya Luka kilungu kya 2:

Na kweethĩwa matukũ asu mwĩao waumie kwa Kaisalĩ Aukusito, nĩ kana andũ onthe maandĩkwe …Na onthe mathi kũandĩkwa, kĩla mũndũ ndũanĩ yoo. Na Yosevu nake ambata kuma Nasaleti; ndũanĩ, ĩmwe ya Kalilii athi Yutia, avika ndũanĩ ya Ndaviti, ĩla yĩtawa Mbethileemu, nũndũ we aĩ wa nyũmba ya nũvĩa wa Ndaviti;nĩ kana aandĩkwe vamwe na Melĩ, ũla wevaĩtye, nake aĩ mũito.

Na kweethĩwa yĩla maĩ kw’o, make mavika ma kusyaa. Na asyaa kana kavisi ka mbee; na akavw’ĩka ngũa sya ũkenge, na akakomya mũvalatĩnĩ, nũndũ nyũmbanĩ ya aeni vaiaĩ ũthei woo.

Na nthĩ ĩsu kwaĩ aĩthi mekalaa weũnĩ maisyaĩĩsya indo syoo ũtukũ (Luka 2:1-8).

Kĩndũ kya mbee tũkwona kuma mbivilianĩ nĩ kana Yesũ asyaiwe ĩvinda kwaĩ mũandĩko wa ki-Loma. Asomi amwe maeleasya kana nĩ ũndũ waĩ vinya kwa mũandĩko ũsu ũkethĩwa waĩ Disemba, yĩla mbevo, ũthaithu mwĩngĩ ũla waĩ ũtuma andũ matamba kũthi kyalo.

Ũndũ ũla ũngĩ nĩ kana aĩthi mekalaa weũnĩ na indo syoo ũtukũ. Ĩndĩ aĩthi ku Mbethileemu maiaĩ matĩa indo syoo nza ũtukũ yĩla kwĩ mbevo mweinĩ wa Disemba (ũtukũ ithimo sya ũthaithu mũthya wa Disemba syĩthĩawa 2-9 °C [35-48 °F]).

Kuma kwa maũndũ asu no tw’ĩthĩwe na mũĩkĩ kana Yesũ ndaasyawa ĩvindanĩ ya mbevo, mbuanĩ ya mwei wa Disemba, yanuali kana Vembuluali.

Kwa ou Yesũ asyaiwe ĩndĩĩ? Mbivilia ndĩwetete.

Isokolovitia ya kĩsevenĩ ya Blitanika yĩasya:

“Nthĩnĩ wa myaka maana elĩ ma ũklisto kwaĩ kũlea kwĩw’ana ũndũ wa kũmanya ĩsyawa ya mataiya, ona kana kwa ũndũ, o ũsu wa Yesũ ” (Isokolovitia Blitanika, ”Kisimisi”)

Na nũndũ aklisto ma mbee mayatanĩaa mĩthenya ya kũsyawa, mayaaona nĩ ũseo kana ve vata wa kũiya ũlĩlĩkan’yo wa matukũ ala Yesũ wasyaiwe.

Andũ oĩ nĩmamũnengie Yesũ mĩthĩnzĩo mũthenya wa ĩsyawa yake?

Nthĩnĩ wa Mathayo 2 nĩtũkwata ũkewa wa andũ oĩ kuma wũmĩlonĩ wa syũa ala mookie kũmũthaitha Yesũ. Andũ angĩ matalĩthasya kana andũ oĩ mookie ũtukũ ũla Yesũ wasyaiwe. Ĩndĩ waũsoma ũkewa ũsu nesa, nĩ ũkũthĩ kwona kana mayambĩlĩlya kyalo kyoo kuma wũmĩlonĩ kũvikĩa yĩla moonie ndata, yĩla vatonyeka yaumĩlile yĩla Yesũ wasyaiwe.

Ĩtina wa myei mingĩ kũvĩta nĩmavikĩĩe Yelũsaleme, nĩ makũlĩlye vala mũsumbĩ wa Ayuti wasyaĩwe—kwa ou waĩ w’o Yesũ aĩ asyaiwe.Yĩla andũ oĩ mavikie, Yesũ ndaĩ mũvalatĩnĩ ĩngĩ. Nĩwekalaa nyũmbanĩ. Kwa ou kũthoka kwa andũ oĩ ti w’o mwambĩlĩĩlyo wa kĩthĩo kya Kĩsimisi.

Yaĩ ĩndĩĩ yĩla kĩthĩo kya Kĩsimisi kyambĩie?

Kĩthĩo kya kũtanĩa ĩsyawa ya Yesũ Disemba matukũ 25 mwambĩlĩlyo nĩ vandũ ta myaka 300 ĩtina wa kĩkw’ũ kya Klĩsto. Isokolovitia syonan’ya kana sĩkũkũ ya kĩsimisi nĩvatonyeka yambĩlĩlye Loma kana Konisitanipole vakuvĩ na mũthya wa ũsumbĩko wa mũsumbĩki Konisitatino.

Nĩkĩ Kĩsimisi kĩtanĩawa Disemba 25?

Mbee wa ũsumbĩko wa Konisitatino, ũklisto mavinda maingĩ nĩ wokĩtawa mũno nĩ Alomi. Ĩndĩ Konisitatino inyia wake nũndũ aĩ mũklisto, na Konisitatino nĩ woonie atw’ĩkĩthye ũklisto ndĩni ĩla yĩtĩkĩlĩthyĩtw’e ũsumbĩnĩ wa Loma.

O na kau, Konisitatino aĩ o nake mũthaithi wa syũa. Nĩwathaithaa ĩla ngai ya Alomi yĩtawa Sol invictus. Disemba 25 nĩ wonekaa ta w’o ĩsyawa ya syũa, nũndũ ĩvinda yĩu mĩthenya nĩ yambĩĩa kwĩthĩwa yĩ mĩasa ĩngĩ. Kwa ou ũsumbĩnĩ wa Loma, Disemba 25 waĩ mũthenya wa vata kwa andũ ta Konisitatino ala mathaithaa ngai ya syũa. Kwa ngelekan’yo, mwaka wa 274 AD, mũsumbĩ Aulelĩa nĩwongamisye ĩkalũ kwondũ wa ngai ya syũa mũthenya ũsu wa Disemba 25.

Vai mũndũ weesĩ yĩla Yesũ wasyaiwe, kwa ou mũndũ nĩwatw’ie kana Disemba 25—mũthenya wa ĩsyawa ya ngai syũa ya Alomi—yĩthĩawe yĩ ĩvinda ĩseo ya kũtanĩa ĩsyawa ya Yesũ Klĩsto.

Na ou nĩ w’o Kĩsimisi kyambĩiye.

Kuma mwambĩlĩĩlyo wa w’o wa vau tene kĩthĩo kya kĩsimisi; nĩ kwĩthĩĩtw’e na andũ amwe maleile kũkwata kana kũtanĩa Kĩsimisi nũndũ wa ũndũ kyo ki mũamba na mboka sya ki-vakani na motwio mathe.

Ĩndĩ ũu nĩ ũndũ wa vata?

Ngai nũnũkwenda ithyĩ tũtanĩe Kĩsimisi mũthenya wa Disemba 25,kana ndekwenda?

Nĩkĩ ũtatonya kũsoma mbivilia yaku nĩw’o wone ũndũ ĩkwasya yĩũlũ wa Kĩsimisi?

No wambĩlĩlye na Kũtũngĩlĩlwa kwa mĩao 12:39-32 na Yelemia 19:2-5.