Kalenda Ka Kievelania 2024 (Mboka ila itw'ĩtwe Na Nyũnthĩ Yasyo)

Mũthenya Wa Mbee Wa Mwaka: ũkethĩwa Mweĩ Wa 4 matukũ 9, 2024

Mboka syonthe syambĩasya syũa yĩithũa kĩwĩoo kya mũthenya ũla ũwetetwe kalendanĩ Ka kĩlũmi kwasisya (Mwambĩlĩlyo 1:5; Alivai 23:32).

Ũndũ Wa Kalenda Ka Ngai Na Ĩ Mboka

Kũma tene kũtheean’ya nthĩnĩ wa mavinda na ũelesyo, amanyĩw’a ma Yesũ Klĩsto nĩmaĩkwataa Mboka ĩsũ mũonza sya Mbivilia ĩtw’ĩtwe; kwa kũatĩanĩa na ngelekan’yo na momanyĩsyo ma Yesũ Klĩsto na atũmwa make.

Matũkũ ma Mboka isu mũonza nĩ manenganĩtwe nthĩnĩ wa Alivai 23. Matũkũ ala manenganĩtwe nthĩnĩ wa Mbivilia nĩ makũatĩanĩa na Kalenda Ka Kĩevelania.

Kalenda Ka Ngai nĩkawetetwe ya mbee nthĩnĩ wa Mwambĩlĩlyo 1:14, vala Ngai watw’ie Syũa na Mwei syonanasye “Mawonan’yo na mavinda” o vamwe na “Mĩthenya na Myaka.” Ndeto ya Kĩevelania ĩla yĩalyũlĩtwe “mavinda” nĩ mo’adim, ĩla yĩũngamĩaa “mavinda matw’ĩtwe.” Na “mavinda ala matw’ĩtwe” nĩsyo Mboka ĩla syalanĩtwe nĩ Alivai 23. Ngai nĩwoombie kalenda Keanĩu kwondũ wa andũ kũma Mwambĩlĩlyonĩ. Ũmũnthĩ kalenda Ka Ngai nĩko ketawa Kalenda Ka Kievelania, na nĩko katũmĩawa kũtũnenga nyũnthĩ ya Mboka sya Ngai sya kĩla Mwaka.

Andũ aingĩ nĩmaminĩte kũmanyĩw’a kana Yesũ nĩ Weanĩisye mĩao, kwondũ wa oũ Mboka sya Ngai ĩtina vata ĩngĩ kwa aklisto. Na oũ ndwosana kũma vala ve ũw’o!

Ũvuan’yo wa ũw’o kwa kũmanya vata wa mboka isũ waĩ ũvithe kwa Aisilaeli asũ ma tene, na vata wasyo ũtialĩte kwĩthĩwa wĩ mũvĩthe kwa ayũti na aingĩ na aklisto ũmũnthĩ. Ona kaũ, ũmanyĩ wasyo wa ĩ Mboka nĩ ũtonya kũeleeka kwa ũtethyo wa Veva mũtheu wa Ngai.

Mboka ĩsũ sya Ngai nĩ ĩvuanasya ũndũ Ngai wĩtangĩĩa ĩ nthĩ. Mboka ĩthĩ nĩsyakwatawa nĩ Yesũ Klĩsto o vamwe na ĩkanisa ya Mbee, na nĩ ĩkwatawa nĩ ala mamũatĩĩaa Yesũ Klĩsto nthĩnĩ wa ĩkanisa ũmũnthĩ (Mathayo 7:21-23;5:17-20).

Na nĩ kenda ũkwate kwĩmanyĩsya mbee ũndũ wa Mboka ĩsũ sya Ngai, soma momanyĩsyo ma kũvĩngũa metho kũma vala ve kũatĩanĩa kwa walan’yo wa Ũklisto ũsu wa kũma tene:

Kĩeleelo Kya Kĩla Mboka

Mboka ya Vasaka nĩ ũlĩlĩkan’yo wa kĩkw’ũ kya Yesũ Klĩsto nũndũ wa kũĩva thiĩ wa naĩ sĩtũ no ti Savato (1 Akolintho 5:7). Nĩ ĩtanĩawa Syua yathũa, tũĩkĩĩa Mwambĩlĩlyo wa mũthenya Wa ĩkũmi na ĩnya wa Mwei wa mbee wa kalenda Ka Kievelania (Mathayo 26:17-30; Alivai 23:5). Na vaũ Mbokanĩ ya Vasaka, athaithi ma ĩkanisa ya Ngai nĩmakwataa walan’yo wa Mwĩaĩi waitũ Yesũ Klĩsto wa kũthamban’ya nyaĩĩ syoo (Yoana 13:14-17). Na ĩngĩ nĩmaĩsaa kĩlungu kya mũkate ũte ĩlawa, ew’o wonany’o wa mwĩĩ wa Klĩsto ũla wũmĩtwe kwondũ wĩtu, vamwe na kũnyw’a kĩlungu kĩnini kya mbinyu ũla nĩ wonany’o wa nthakame ya Klĩsto ĩla yaĩvie thiĩ wa naĩ sĩtũ (Mathayo 26:26-29; 1 Akolintho 10:16;11:23-26; Alivai 17:11).

Nayo Mboka Ya Ĩmũtũ Ĩte Ĩlawa nĩ mboka ya mĩthenya mũonza ĩla ĩũngamĩaa kyalo kya mũthaithĩ kũma naĩnĩ. Nthĩnĩ wa mĩthenya ĩno mũonza, athaithi ala ma w’o nĩmavetangaa Ĩlawa (ĩla nĩ vamwe na mĩkate yĩ Ĩlawa) kũma mĩsyĩ kwoo, na kwa ĩvinda yĩũ nĩmaĩsaa Ĩmũtũ Ĩte Ĩlawa. Nthĩnĩ wa ĩvinda yĩũ ya Mboka, Ĩlawa yĩũngamĩaa naĩ yĩla aatĩyĩ ma Klĩsto ma w’o maĩ no ngĩnya maũmye mathayũnĩ moo kwa ũtethyo wa vinya wa Veva mũtheu wa Ngai. Mũtũmwa Vaũlo nĩwamathũthĩsye ala mataĩ Ayũti nthĩnĩ wa ĩkanisa ya Ngai mamĩkwate Mboka ya Ĩmũtũ Ĩte Ĩlawa, “na ti kwa ĩlawa ya tene…ĩndĩ kwa kĩmũtũ ĩte Ĩlawa kya ũ w’o na mũĩkĩ” (1 Akolintho 5:8). Mũthenya wa mbee na wa mũthya wa Mboka ĩno nĩ mothũmũo mauu (Alivai 23:7). Yĩĩ na mboka ĩno nĩwetetwe ĩngĩ nthĩnĩ wa Meko ma Atũmwa 20:6.

Na ũ wakyũmwa ĩvindanĩ yĩũ ya mboka ya ĩmũtũ ĩte Ĩlawa, Mbivilia yĩna ũelesyo wa kyathĩ kya kũvyũlangw’a kwa kyove kya ngetha (Alivai 23:9-14). Na wonany’o ũsũ wa nthembo ũsũ ya ũsyao wa Mbee wa ngetha ya ivinda yĩũ yĩũngamĩaa Yesũ Klĩsto ũla wathayũkĩwe kũma kwa akw’ũ kũvika thayũ tene na tene (1 Akolintho 15:20-23). Na o tondũ kyove kĩũ kya ngetha kyokĩlaw’a yĩũlũ mũthenya wa wakyũmwa, now’o nake Yesũ Klĩsto wokĩlilwe yĩũlũ ĩtunĩ o wakyũmwa ĩtina wa kũthayũũkw’a kwake (Yoana 20:7).

Mboka ya Vendekosito nayo nĩtanĩawa wakyũmwa ũla ũatĩĩe mĩthenya mĩongo ĩtano yathela kwamĩnw’a kumw’a kyove kya ngetha (Alivai 23:15-21; Meko ma Atũmwa 2:1). Vaũ mũthenya ũsũ, Asa Ngai nĩw’a matulũĩle Veva mũtheu atũmwa (Meko ma Atũmwa 2:4, 38-41). Na atũmwa maendeeya na kũlĩlĩkana vamwe na kũtanĩa Vendekosito nĩw’o waĩ mũvangonĩ wa Ngai (Meko ma Atũmwa 20:16; 1 Akolintho 16:8).

Nayo Mboka ya kũvũva Masoo yĩũngamĩaa mũthenya wa Mwĩaĩi ũla nĩ ĩlungũ ya mwaka ũmwe wa ũsilĩlo ku mũthya wa ĩvinda yĩla Yesũ Klĩsto ũtavanasya ĩvukunĩ ya Ũvuan’yo (Ũvuany’o 1:10; 8:1-9:21). Yĩla Soo wa mũonza wĩvuvwa nthĩnĩ wa mũthenya wa Masoo, Yesũ Klĩsto akaũmĩla yayayanĩ na aatĩyĩ ma Klĩsto makathayũũkw’a kũma kwa akw’ũ na kũkĩlw’a kũmũthaũa Mwĩaĩi yayayanĩ (Ũvuan’yo 11:15; 1 Akolintho 15:52; 1 Athesalonika 4:16; Mathayo 24:30-31).

Na ĩndĩ Mũthenya Wa Wĩw’anĩthyo Mboka ĩsũ yonanasya ĩvinda yĩla Satanĩ, “Ũla ũkengaa ĩ nthĩ yonthe” (Ũvuan’yo 12:9) ũkavingĩwa kolokolonĩ (Ũvuany’o 20:1; Alivai 16:10,21-22,29-31). Na nthĩnĩ wa mũthenya ũsũ nthembo ya wovosyo ya Klĩsto vamwe na ũtulũĩlyo wa Veva mũtheu ũkethĩwa wĩ vo kwondũ wa andũ onthe (Yoeli 2:28; Nzekalĩa 12:19,13:3; Aevelania 8:11-12). Na ĩngĩ mũthenya ũsũ wa Wĩw’anĩthyo nĩwetetwe vandũ vangĩ Aevelania 9:7 o vamwe na Meko ma Atũmwa 27:9.

Nayo Mboka ya Malwanda ĩno nĩ Mboka ya mĩthenya mũonza ĩla yonanasya kũũngamw’a kwa Ũsumbĩ wa Asa Ngai kũũ nthĩ na ũsumbĩko wa Klĩsto kwa ĩlungũ ya myaka 1000 (Ũvuany’o 20:4; 5:10; Nzekalĩa 14:9,16). Ũsumbĩ ũũ nĩw’o ũtũmane wa (Ũvoo mũseo) ũla Yesũ Klĩsto wookie kũtavan’ya (Maliko 1:14-15). Mbivilia yĩasya kana o vaendeewe kĩla ũmwe kũũ nthĩ nũkakwataa Mboka ya malwanda (Nzekalĩa 14:16-19). Yoana 7 yĩeleasya maũndũ amwe Yesũ Klĩsto weekie o vamwe na kũmanyĩsya yĩla wakwataa Mboka ya malwanda.

Mboka ya mũthya ya mwaka nĩtanĩawa ĩtina wa mũthenya wa mũthya wa mĩthenya ĩsũ mũonza ya Mboka ya malwanda. Naw’o Mũthenya ũũ wa Nyanya nĩw’ũngamĩaa ĩvinda yĩla yĩthonokete myaka 1000 ĩmwe ya Ũsumbĩko wa Klĩsto yĩla andũ ala maĩkala thayũ nthĩ ĩno onthe makathayũũkw’a na kũsilĩlwa (Ũvuany’o 20:11-22:5). Nthĩnĩ wa ĩvinda yĩũ ya ũsilĩlo, ala maĩ mataĩw’a ũndũ wa Yesũ Klĩsto, kana meew’ĩe na matyaamanya nũndũ Ngai Asa ndaĩaameta ĩvindanĩ yĩũ (Mathayo 13:10-15, 19; Yoana 6:44; Meko ma Atũmwa 2:39), Makathayũũkw’a na kwĩthĩwa thayũ na makamengwa ĩvuso yoo ya mbee ya kwosa Ũtangĩĩo (Esekieli 37:1-14; Mathayo 11:21-24; 12:41-42). Yoana 8:1-10,31 yĩeleasya kĩla Yesũ Klĩsto weekie na kũmanyĩsya nthĩnĩ wa mũthenya wa mboka ĩno. O tondũ Yesũ Klĩsto wavingũĩe metho ma kĩlĩlĩnda na kũmũekea naĩ mũndũ mũka wethĩiwe ailalaa, Yesũ akamavĩngũa metho andũ onthe,na kũmaekea onthe ala makaũmbũla naĩ syoo syonthe nthĩnĩ wa ĩvinda yĩũ ya ũsilĩlo (Yoana 7:37-39; 3:16; Aevelania 9:27;2 Vetelo 3:9).

Maũndũ Maũmanya Ũndũ Wa Kalenda Ka Kĩevelania

Nthĩnĩ wa Kalenda Ka Kievelania, myei yĩatĩaa mũthyũlũlũko wa Mwei nayo myaka yĩatĩaa mũthyũlũlũko wa Syũa. Na kĩla Mwei wambĩlĩlasya na kũtisa kwa Mwei. Kwondũ wa oũ nũndũ mwaka wa lũnia wĩna mĩthenya 11 kwa ũkuvĩ kwĩ ũla mwaka wa Syũa, kwa oũ Mwei ũmwe wĩ mwanya nĩwongelawa mavinda mũonza nthĩnĩ wa kũthela kĩla myaka 19. Kwa oũ mavinda maingĩ Myaka yĩthĩawa na Myei 12, nĩ kwĩthĩawa na Myaka ĩmwe yĩthĩawa na Myei 13. Na kũmĩlĩĩla ĩvinda ya tene, matukũ na ĩvinda ya kũtisa kwa Mwei vamwe na Myaka ĩla yeethĩawa na Myei ya kwongelwa nĩ yekĩawa ĩsavu yayo ve ĩvinda nĩ kenda kĩla ũmwe nthĩ yonthe ethĩwe atonya kũĩtanĩa Mboka sya Asa Ngai onthe kwa ĩvinda yĩmwe vate kũvulanĩlwa (1 Akolintho 14:33, 40).

Ĩvinda yonthe Myaka ya kĩ-ũthaithĩ yambĩlĩlasya na mwei wa Avivu (Kũma 12:2, 13:4; 23:15). Na Ĩngĩ Mwei ũũ nĩwĩtawa Nisani (Esita 3:7). Naw’o Mwaka wa Ũĩmi vamwe na Ũsumbĩko Wambĩlĩlasya na kũthela nthĩnĩ wa Mwei wa mũonza (Alivai 25:8-9). Kĩũ nĩkyo kĩtumi Ayũti mawĩtaa mũthenya wa mbee wa Mwei wa mũonza mwaka mweũ (“Losi Asana”). Na mũthenya ũũ wa mbee wa Mwei wa mũonza now’o ũlĩlĩkano wa kũvuvw’a kwa Masoo nthĩnĩ wa ũlĩlĩkan’yo.

Nthĩnĩ wa Kalenda Ka Kĩevelania, kĩla mũthenya wambĩlĩlasya na kũthela Syũa yĩithũa (Mwambĩlĩlyo 1; Alivai 23:32), kwa oũ Savato na mĩthenya ya Mboka ĩtw’ĩtw’e syambĩlĩlasya Syũa yĩithũa mũthenya Ũla wĩ mbee wa matukũ ala vaũ manengane ũte kũlwa kana nĩ ma kalendanĩ Ka kĩ-lũmi.

2024 Kalendanĩ Ka Kĩevelania