Nthĩ Yĩna Ũkũũ Wĩana Ata? (Mwambĩlĩĩlyo 1:1-2)
Aklisto aingĩ maĩkĩĩaa kana nthĩ yĩna ũkũũ wa myaka 6,000 Yoka. Ateo Asaenzi aingĩ masyaa kana nthĩ yĩna ũkũũ wa mbee wa myaka mbilioni 4.6. Yũĩ nũũ ũla ũkũneena ũ w’o?
Ĩsomo ĩvĩtũku nĩnakũtavisye kana asaenzi aingĩ mayendeew’a nĩ kĩeleelo kyu kya ĩkĩmana ĩnene, nũndũ nĩyonanasya kana yayaya yaĩna Mwambĩlĩĩlyo, o ta ũndũ Mbivilia ĩkwasya. Ateo vena vata kwoo kũĩkĩa oũ, nũndũ vayĩingwa kĩeleelo kĩngĩ kyaamina kwosana na kĩla kyonekaa ĩndĩ yonthe.
Aklisto aingĩ ona mo ene mayendeeaw’a nĩ kĩeleelo kyu kya ĩkimana ĩnene, ĩndĩ kwondũ wa kĩtumi kĩvathũkan’yo. Kwatĩanĩa na kĩeleelo kyu kya ĩkimana ĩnene, yayaya yĩna ũkũũ wa mbee wa myaka mbilioni 13. Aklisto aingĩ masyaa kĩũ nĩ kĩvinganaa na Mbivilia. Kwa oũ ũmũnthĩ eka tũsisye ũndũ nayo mbivilia ĩkwasya ũndũnĩ ũsũ wa ũkũũ wa ĩ nthĩ.
Nĩngũthĩ kũsoma mĩsoa ya mbee ya Mbivilia. Ĩno nĩ Mwambĩlĩĩlyo, kĩlungu kya 1, mũsoa wa 1 kũvika 5.
Mwambĩlĩlyonĩ Ngai mĩwatw’ĩkĩthisye matu na nthĩ.
Na nthĩ yaĩ nthei na ndaĩ kĩndũ; na kĩvindu kyaĩ ĩũlũ wa ĩ kyũngũ: na Veva wa Ngai avw’ĩkĩte ĩũlũ wa manzĩ.
Na Ngai asya, “Nĩkwĩthĩwe kyeni” na kweethĩwa kyeni. Na Ngai oona kyeni, atĩ nĩ kĩseo: na Ngai avathan’ya kyeni na kĩvindu. Na Ngai eeta kyeni “Mũthenya” na kĩvindu akĩta “Ũtukũ.” Na kweethĩwa wĩoo na kweethĩwa kĩoko, mũthenya ũmwe.
O tondũ ũkwona, Mbivilia yĩasya Ngai nĩwoonbie syĩndũ syonthe vaũ Mwambĩlĩlyonĩ. Na ĩndĩ kĩlungu kĩũ kĩendeeya kũelesya maũndũ ala mekĩkie nthĩnĩ wa mĩthenya thanthatũ. Mbivilia yĩasya Ngai nĩwoombie andũ mũthenya wa thanthatũ.
Na ĩndĩ,kĩlungu kya 5 na kya 11, nĩtũkwona walan’yo na masyĩtwa na ũtalo wa myaka ĩla yavĩtaa kwa kĩla kĩsyao. Na ũkosa ũkongelan’ya ũtalo ũsũ nthĩnĩ wa masyĩtwa asu, wĩona kana Mbivilia yĩonan’ya kana andũ asu ma mbee moombiwe myaka 6000 Mĩvĩtũku o yoka.
Na kĩũ nĩkyo kĩtumi andũ aingĩ ala maĩkĩĩaa Mbivilia masũanĩaa nthĩ yĩna ũkũũ wa myaka 6000.
Na ĩndĩ oũ ti w’o Mbivilia ĩkwasya.
Kwa amba kwona kana kĩlungu kya mbee kya Mbivilia, atĩ kana mĩsoa ĩlĩ ya mbee yĩ ũtee na ĩla ĩngĩ ya kĩlungu kĩũ. Kwa eka nĩsome ĩngĩ kũma Mwambĩlĩlyo.
Mwambĩlĩlyo 1:1:
Mwambĩlĩlyonĩ Ngai nĩwatw’ĩkĩthisye matu na nthĩ.
Mũsoa 2:
Na nthĩ yaĩ nthei na ndaĩ kĩndũ; na kĩvindu kyaĩ ĩũlũ wa i kyũngũ: na Veva wa Ngai avw’ĩkĩte ĩũlũ wa manzĩ.
Mĩsoa ĩno ĩlĩ ya mbee ĩtũnengae ũvoo wa kĩtina mbee wa ũkewa ũsũ kwambĩlĩlya. Ngai nĩwoombie kĩla kĩndũ ĩvinda ĩvĩtũku, ĩndĩ vaũ, yũ vaa nthĩ nĩ nthei, na ĩte kĩndũ, ĩvw’ĩkĩtwe nĩ kĩw’ũ na kĩvindu.
Na ĩndĩ mũthenya wa mbee wa ũkewa ũsũ wambĩlĩlasya na mũsoa 3:
Na Ngai asya, “Nĩkwĩthĩwe kyeni”. na kweethĩwa kyeni. Na Ngai oona kyeni nĩ kĩseo. Na Ngai avathũkan’ya kyeni na kĩvindu. Na Ngai eeta kyeni “Mũthenya”, na kyo kĩvindu akĩta “Ũtukũ”. Na kweethĩwa wĩoo, na kweethĩwa kĩoko—mũthenya ũmwe.
Ũndũ ũkũthĩ kũsoma kĩlungu kĩũ, nũkũthĩ kwona ũndũ walan’yo ũsũ waĩlyĩ. Kĩla mũthenya wambĩlĩlasya sya na ndeto ĩĩ, “Na Ngai asya…,“Na kĩla mũthenya wathelaa na ũtalo waw’o.
Ĩndĩ mĩsoa ĩlĩ ya mbee ya Mbivilia yaĩ ũtee wa walan’yo ũsũ waĩ wa kĩla mũthenya. Kwa oũ Ngai nĩwoombie yayaya na nthĩ mbee wa mũthenya wa mbee. Na ũndũ ĩ nthĩ yoombiwe mbee wa mũthenya wa mbee, ithy’ĩ tũyĩsĩ kwa mũĩkĩ ũndũ yĩna ũkũũ wĩana. Nĩ vatonyeka ĩkethĩwa nĩ ĩvinda yĩasa mũno.
Vamwe na oũ kwasisya mũsoa 2 wĩasya:
…na nthĩ yaĩ nthei na ndaĩ kĩndũ…
Na ĩ nthĩ nĩkũeleswa ta yelekanĩtye na kĩvindu mũthemba wa wanangĩko.
Mbivilia yĩkĩelesya nthĩ o ũndũ ũmwe na ũndũ wathani naw’o ũeleasya mũthya wa nthĩ. No ũsome wathani ũsũ nthĩnĩ wa ĩvũku ya Yelemia, kĩlungu 4, mũsoa 23. Wathani ũsũ nĩ wa ĩvinda yũkĩte yĩla ĩ nthĩ ĩkethĩwa vakuvĩ kwanangwa vyu. Navu, mbeange nĩw’o, Ngai ũkamĩseũvya ĩ nthĩ kwondũ wa kũvikĩa walan’yo wake wa mũthya.
Na yũ tũsyoke kũma vaũ Mwambĩlĩlyonĩ wa Mbivilia, kĩla tũkwona nĩ kana wũmbi ũndũ watĩanĩie, na vaũ nthĩ yĩilyĩ wanangĩko, nake Ngai amĩseũvya ĩ nthĩ kwa ĩvinda ya mĩthenya thanthatũ. Yĩla wasoma kĩlungu kĩũ na kũelewa kũu no wĩyonan’ya ki ũndũ kwailyĩ mwambĩlĩlyonĩ.
Na vu vo vena kũkwatĩanĩa na kĩla tũsomaa kwa ũmanyĩ wa mavinda na Saenzi, ũla wonanasya kana nthĩ nĩ ngũũ mũno na kwĩthĩĩtwe na mavinda maingĩ mavitu nthĩnĩ wa ĩ nthĩ na mavinda mayo yĩla yaĩ nthei na yaĩlyĩ wanangĩko. Na nĩ kweethĩiwe na ĩtyũũko sya ndata kũma ĩtuni, ĩw’ũ mbingĩ, mavinda momũ ma ĩya, na kũtheũka kwa ĩtulũ sya nthĩ ĩla syamĩtiĩye ĩ nthĩ yĩilyĩ wanangĩko.
Kwa oũ nthĩ yĩna ũkũũ wĩana ata? Mbivilia yo ndĩwetete kĩndũ. Na vaũ mũndũ aikwĩa ati Mbivilia ti ya Saenzi, nũndũ yĩasya kana nthĩ yĩna ũkũũ wa myaka 6000, kwa oyũ nũtonya kũelesya ũndũ Mbivilia ĩkwasya ũndũ wa ũkũũ wa ĩ nthĩ.
_
Na vaũ nĩvo twavika kwa ũmũnthĩ. Ĩsomo yũkĩte tũkasisya ũndũ mũvithan’ye ũla ũmalũlũtikĩtye andũ aingĩ ala mamĩsomaa Mbivilia. Nĩ twĩthĩane ku.