We 'nĩwĩkaa Mavityo aa 5 yĩla'

Nyie ndanamba ũkũetee kũatĩanĩa kwa maũndũ ala meĩkĩka tũivikĩa wĩanĩu wa ĩvinda, nĩenda tũkwatanie kwa kũmekuuwa mavityo 5 andũ mamekaa yĩla meũsoma mbivilia.

Kĩtumi kĩla ngwenda tũkwatanĩe vamwe mavityonĩ aa oyu, nĩ kwondũ wa kwĩvathana na kũmasyokea mavityo ĩngĩ, vala ũkethĩwa ũteũkwatya ũmanyĩsyo ũla wĩ mbee waku, wa wĩatianĩu ũũ ũndũ wĩkũkĩa.

Ivityo ya 1: Kũatĩanĩa na ilĩko sya andũ ĩla ĩteana kya Ngai.

Yĩla Yesũ Klĩsto wamanyĩasya walan’yo wa mũminũkĩlyo kwĩ atumwa, ũndũ wa mbee nĩwa makanisye akyasya, “Ĩsũvĩei mũndũ ndakamwasye” (Mathayo 24:4).

Kwĩna andũ aingĩ momanyĩsya momanyĩ moo vandũ va wathani wa mbivilia. Na ĩngĩ kwĩna momanyĩsyo ma ũvũngũ kũkon’ya mbivilia. Ĩsũvĩei ũndũ wa kĩla watw’a kũĩkĩĩa.

Mbivilia yĩasya,“ndũkavũthĩĩsye wathani. Oasyai maũndũ onthe; lũmasyai ũla ũseo” (1 Akolintho 5:20-21), we no nginya ũsisye kĩla weew’a vau mbivilianĩ yaku. Na ketha nĩkĩ kwonana na ũndũ mbivilia ĩkwasya, lũmasyai kĩu. Na kethĩwa kĩtĩkwosana na mbivilia ndwĩ ndĩi ya ũkĩlea.

Nĩ ũndũ wĩ mĩtũkĩ kũĩkĩa o kĩla kyonthe weew’a kĩilye ta kĩna thũva mũseo. Ate o Klĩsto aisye “votai ithyw’ĩ na mbingĩlo ĩla ntheke nũndũ mbingĩlo nĩ nthanthau, na nzĩa nĩ mbaamu, ĩla ĩelete wanangĩkonĩ, nao nĩ aingĩ ala mavotelaa mbingĩlonĩ ĩsu. Nũndũ mbingĩlo nĩ ntheke na nzĩa nĩ nzĩie, ĩla ĩelete thayũnĩ, nao nĩ avũthũ ala mamyonaa”(Mathayo 7:13-14).

Kũelewa mbivilia kwenda kĩthito. Na kethĩwa ndwĩthoima mbivilia na kũosya maũndũ onthe, ndwĩ ndĩi ya kũlea kwaswa.

Ĩvityo ya 2: Masũanĩa Mathangaasye

Yĩĩ nĩ ĩvityo yĩngĩ andũ memanyĩie, yĩla wĩtha waayĩka.

Mavinda maingĩ, yĩla andũ Bmekwĩmanyĩsya maandĩko mayĩthĩawa maimantha ũla w’o. Methĩawa mayenda kwĩyĩkĩĩthĩsya ieleelo ĩla menasyo.

Kwa ngelekan’yo, vena Isomo yũkĩte twĩthĩwa tũĩsoma kĩla mbivilia Ĩkũmanyĩsya ũndũnĩ ũsu wa kũvulw’a kwa ĩkanisa. We kwa oyu wĩna kĩndũ wĩsĩ ĩũlũ wa kĩko kĩu kya kũvulw’a kwa ĩkanisa na nĩweekĩie, na kethĩwa nĩ w’o, ũkethĩwa ĩndĩĩ, na nĩ aau ala mevulw’a.

Na kingĩ nĩwĩsomeete mbivilia na ũkona maandĩko mekwĩkĩa vinya kĩla wĩsĩ. Ate o nĩna ũkũlyo kwaku we: ĩndĩ nĩwasyaisye mbivilianĩ na wona ũndũ ĩkwasya ũndũ wa kũvulw’a; kana wamanthaa maandĩko ma kũkĩakĩsya kĩla wĩsĩ?

Kwa mavinda maingĩ, andũ mayĩthaa maimantha ũ w’o. Methĩawa mayenda maandĩko ala mena vinya wa kũtũĩka ĩelelo syoo.

We nĩwĩsĩ ũndũ? Kethĩwa ũmanthaa maandĩko kũtuĩka kĩeleelo kyu wĩna nakyo we, vai ndĩi ũkamona. Kethĩwa wĩenda kũĩkĩĩthya na kau nĩ wathe, no ũmanthe maandĩko kũtũĩka kyu we ũkĩsĩ. Kethĩwa wĩenda kũĩkĩĩthya Kau nĩ mũseo, ota ũũ no ũmanthe maandĩko ma kũtũĩka kyu we ũkĩsĩ. Osa o kĩla ũkwenda nĩ kũmya mavu—kana nĩ andũ ma mũvaĩ ũmwe kwĩvukya, nĩ kũneena ndĩni, nĩ ũvatithyo, ũthengi, nĩ kũvulw’a ku kana nĩ kĩtumi kya wathani—yĩĩ ketha wĩmantha a maandĩko kwondũ wa vata waku, ndwĩ ndĩni ũkamina asu ne kũthũka kĩu kyaku ũkĩsĩ.

Nayu ou tiw’o waĩlĩte kwĩmanyĩsya mbivilia. Ũndũ ũsu ũkalũlũmĩlya ũkenganĩ waku mwene.

Ũkany’o nĩ kana wambĩlĩlya makũlyo mate matheũ, ũkakwata mosũngĩo mate na w’o.

Na nzĩa ĩla nzeo ya kũmantha ũ w’o nĩ kũkũlya mokũlyo ala maĩlĩte. Eka kũmantha kũĩkĩĩthya ĩelelo syaku na ũyambĩĩa ũkũlya,

yo mbivilia twĩmanyĩasya ata?
Nĩ maandĩko meva onthe kwa ũndũ ũũ?
Na nĩ ata maandĩko asu monthe mewĩthanwa?

Wona walekys nthĩ syeli vamwe na ũmanyĩ waku, na ũyambĩlĩlya kũmantha mbivilianĩ ũmĩmanye na kwosa ũmanyĩsyo, vau nĩvo wĩambĩlĩlya kwona maũndũ ũtaamona kuma tene.

Yĩĩ, nũkwĩw’a ũũ na ũyendeew’a na kwĩtĩkĩla kana ndwĩngwa mosũngĩo ala ũmantha. Na ũyĩtĩkĩla kana yĩla waĩte waĩ mavityo, wavuanĩw’a momanyĩsyo ma mbivilia nĩ ũvathũkanu na masũanĩo maku. Ate o woona wavingũka na ũyĩtĩkĩla ndeto ya Ngai,“vau nĩw’o wĩũmanya ũ w’o, na ũla w’o ũkamũthasya (Yohana 8:32).

Ĩvityo ya 3: Wĩkwatyo waku mwene:

Ĩvityo yĩĩ yĩkawa mũno nĩ andũ; na kũmantha kũmĩmanya mbivilia kĩ we mwene, vate ũtethyo wa veva wa Ngai.

Amanyĩw’a ma Klĩsto me 12 wathani wa mbivilia ũndũ wake Klĩsto kũvika yĩla we mwene wamanengie kũmanya. “Na mavingũwa ilĩko syoo, nĩ w’o mamanye maandĩko” (Luka 24:45).

Kĩla kya ũmanyaa nĩ, mbivilia kwa ũnene wayo nĩyaandĩkĩwe ũndũ andũ matatonya kũelewa vate kũtethw’a nĩ Ngai (Isaia 38:13; Yohana 12:39-41).

Yĩla Klĩsto wanenaa kaingĩ syaĩ ngelekan’yo, na ĩtyaĩ sya kũtethya andũ kũelewa. Kwa sisya Mathayo 13:10-11:

Na amanyĩw’a mooka na mamwĩa atii, “nĩkĩ ũneena na ngelekan’yo” nake asũngĩa, nĩkwĩthĩwa inywĩ mwĩ anenge kũmanya nzama sya ũsumbĩ wa ĩtu, ĩndĩ mo tianenge kũmanya“.

Kũelewa Maandĩko nĩ kĩnengo kya Ngai.

Ũkamũkũlye Ngai akũnenge ũmanyĩ,“ethĩwa kwĩ ũmwe ũyenda ũmanyĩ, nĩavoye Ngai, ũla ũnenganae vate kyendeesyo; nake akamunenga” (Yakovo 1:5).

We Nĩũmĩnĩte Kwĩka Ũũ?

“Voyai, na mũkanengwa; manthai na mũkoona; vingũsyai na mũkavingũĩwa; nũndũ ũla ũkũvoya nũmũnenga na ũla ũkũmantha nũkwona, na ũla ũnũũvingũsya nũnũvingũĩwa. Kana nũũ mũndũ wenyu ũla mwana wake amwĩta kĩmũtũ, akaũnenga ĩvia? Kana eetya ĩkũyũ akamunenga nzoka? Ethĩwa inywĩ ĩndĩ ala mwĩ athũku nĩmwĩsĩ kũnenga syana syenyu mĩthĩnzĩo mĩseo, ti mbee ĩthe wenyu ũla wĩ ĩtunĩ kũmanenga syĩndũ nzeo ala mamwĩtasya?” (Mathayo 7:7-11).

Yĩla wekala nthĩ ũsome mbivilia, voya Asa akũnenge ũmanyĩ.

Ĩvityo ya 4: Kwĩw’a ĩ ndeto vate kũmĩka

Kĩtumi kĩmwe kya Ngai kũtũma athanĩ kwĩtu nĩ kũtukan’ya tũalyũke. Ngai Asa amwĩie mwathani Esekieli:

” Na mwana wa mũndũ, nĩ ngwĩiite wĩthĩwe mũsyaĩsya ĩw’a ndeto ya kanyw’a wakwa, noĩmataa ũtao wakwa ũkĩmea, “o tondũ nĩ thayũ”, easya ũũ Yeova wa nguthu, Ndina ũtanu na kĩkw’ũ kya mwene naĩ, ate o [ũtanu wakwa] mwene ũthũku autie ekale thayũ, ithyũũei, ithyũũei mũme mĩendelenĩ yenyu mĩthũku! nĩkĩ nũkũkw’a?” (Esekieli 37:7, 11).

Ngai Asa nũnũkwenda twĩkale thayũ na mũendele mĩseo. Kwa nzĩa yawathani etukanya tũvindũke kũtananĩa ũtuka.

Kwa ala mew’aa ndeto sya wathani me kĩtumi kya kwĩlila. Tũyaĩle nĩ kwĩthukĩĩsya kĩla kĩ kwĩkĩka na tũĩvũthĩĩsya ũtũmane wa ũkan’yo:

“Andũ onthe ma nyũmba ya Isilaeli, kana ekalĩ na ũeninĩ kati katĩ wa Isilaeli, ũla wĩvathan’ya nũndũ wakwa, na ailekya mĩvw’ano yake kuma ngoonĩ na kũmĩya mbee wa ũla ũtumaa alũlũtĩka na kũvalũka naĩnĩ, nake akyũka kwĩ athanĩ makwa akũlya ũndũ wakwa, Nyie Yeova wa nguthu ngamũsũngĩa. Nakwa ngookĩlya ũthyũ wakwa yĩũlũ wa mũndũ ũsu na ngamũveta kũasa aũme katĩ katĩ wa andũ makwa” (Esekieli 14:7, 8).

Twamũvoya Ngai atũnenge ũmanyĩ,ũseo ũkavanga ũla waĩle nĩ kwĩka wavuanĩw’a: “o kĩla twavoya, nĩtũkwataa kuma kwake, nũndũ nĩtũkwataa mĩao yake na kwĩka ũla ũmwendeeasya methonĩ make” (Yohana 3:22).

Lĩlĩkana, Ngai nũkwenda ethĩwe na mũamba naku. Yĩla wethyũĩa wathani kwa kũvoya, kwa kũsoma mbivilia na kũalyũla mũendele yaku, Ngai Asa akakũathĩma. Ate o twasoma wathani na tũimanya maũndũ ala mokĩte vau mbee, na kũlea kwĩw’a mokan’yo, nĩvo ĩndĩ mothũku asu mawetetwe nĩvo mekwĩthĩa, kwa ou ndũkayĩke ĩvityo yĩĩ.

Ĩvityo ya 5: Kũatĩa Mwingĩ Wa Andũ:

Andũ aingĩ nĩmesĩ kĩla Ngai ũkwenda meke, na nĩmekwenda kũmũatĩĩa Ngai, na nĩmakĩaa kĩla andũ ũndũ memasũanĩa. Yĩla Klĩsto Yesũ watavanasya kũũ nthĩ, “o na andũ anene aingĩ nĩmamũĩkĩĩie e we, ate nũndũ wa kũkĩa avalĩsĩ maiyaĩtĩkĩla kũmumbũla ũũ, nĩ kenda maikesye kumwa ĩsinakokenĩ, nĩkwĩthĩwa mendie ngatho sya andũ kũthonoka kũmũkatha Ngai Asa ” (Yohana 12:42-43).

Kwa kĩmanyĩo nĩ ũndũ wĩ vinya kũthĩ ũvathũkany’o na wingĩ wa andũ. Ate nũkwenda wĩthĩwe wĩ vau katĩ katĩ wa ĩkomano yĩla Ngai ũkwĩthĩwa aimakuna andũ ma nthĩ?

Nĩ ĩkwatya nĩũkũĩa tũvavathĩ tũu kĩlĩkonĩ yĩla ũkũthĩ na mbee kũsoma masomo ala matiele, nũndũ Ngai nũkwenda ũkamũmanye o mũno kwa nzĩa ya wathani.