Yo Ũsumbĩ Wa Ngai Nĩ Kyo Kyau?

Yĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ myaka 2000 mĩthelu, amanyĩĩasya Kyau? Na w’o ũtũmane wake waĩ wĩva?

Na ĩtina wa Yohana kwĩthĩwa kolokolonĩ, Yesũ aendaa Kalilii akĩtavan’ya ũvoo mũseo wa Ngai, akyasya, “ĩvinda nĩ ĩviku, na ũsumbĩ wa Ngai nũthengee! alyulai ngoo na mũkĩtikĩla ũvoo mũseo,” (Maliko 1:14-15).

Kĩla vandũ Yesũ waendaa, nĩwatavanasya ũvoo. Ndeto ũvoo mũseo nĩ w’o “ũtumane wa Ngai”.

Na w’o nĩ ũvoo mũseo wĩva ũla watavanĩsye? Waĩ wa ũsumbĩ wa Ngai nũthengee. Na we, nĩwaisye kana kĩũ kyaĩ kĩtumi we wookie:

Ĩndĩ amea atĩĩ, “mũvaka nĩtavan’ye ũvoo mũseo wa ũsumbĩ wa Ngai ndũanĩ ila ĩngĩ nasyo: nũndũ natũmiwe nũndũ wa ũu.” (Luka 4:43).

Ũsumbĩ Wa Ngai Nĩ Kyo Kyau?

Yĩla Yesũ Klĩsto wĩũka, mawasya ma ĩtunĩ makatavan’ya, “ũsumbĩ wa nthĩ nũtwĩkĩte ũsumbĩ wa Mwĩaĩi waitũ na wa Klĩsto wake: nake akasumbĩka kũvika tene na tene!” (Ũvuany’o 11:15). Yesũ Klĩsto akatw’ĩka mũsumbĩ wa nthĩ, ĩ nthĩ ĩkethĩwa ũsumbĩ wake—ĩĩ ũsumbĩ wa Ngai.

Akyũka, mosumbĩ ma i mbaĩ matiketĩkĩla ũsumbĩko wa Klĩsto. Makathĩ kũmũkĩta Klĩsto kũ Yelũsaleme, mĩthenya kenda ĩtina wa ũsumbĩ wa Ngai kũtavanw’a, ĩndĩ Yesũ Klĩsto akamakĩlya vinya ĩta ĩsu sya i nthĩ mũthenya ũsu, na kũũngamya ũsumbĩ wake kũũ nthĩ.

Andũ amwe masũanĩaa ũsumbĩ wa Ngai ũkethĩwa ĩtunĩ nũndũ ĩvukunĩ ya Mathayo, ũsumbĩ wa Ngai nĩ wĩtawa “ũsumbĩ wa ĩtunĩ,” “ũsumbĩ wa Ngai” na “ũsumbĩ wa ĩtunĩ” wĩmanyĩsya kĩndũ kĩmwe (Mathayo 19:23-24). Ũsumbĩ Wa Ngai naw’o ũkauma ĩtunĩ, ĩndĩ ũkaũngamwa nĩ we kũũ nthĩ (Mathayo 5:5; 6:10).

Kwa lĩlĩkana woni wa ũla mũvw’ano nthĩnĩ wa Ndanieli 2, ũla wonanasya kwatĩanĩa kwa mosumbĩko. Kuma kwa Mbaviloni ya tene kũvika ũmũnthĩ? Mũthya wa woni ũsu, ĩvia nĩyaũkũnie mũvw’ano ũsu nyaĩĩnĩ, na ĩvia yeana na yatwĩka kĩĩma. Kĩĩma kĩu kĩũngamie ũsumbĩ wa Ngai:

“Na mĩthenya ya asumbĩ asu Ngai wa ĩtunĩ akaũngamya ũsumbĩ ũtakaanangĩka tene na tene, na ũsumbĩki wa w’o ndũkaatiĩwa ũko ũngĩ wa andũ; ĩndĩ ũkatilanga ilungu na kũmina mosumbĩ asu onthe, na w’o ũkekalaa tene na tene.” (Ndanieli 2:44).

Ĩtina ĩndĩ ĩla nyamũ na mwathani wa ũvũngũ makakĩlwa vinya (Ũvuany’o 19:20), atheu asu—ala mamũatĩaa Ngai o kw’onthe—makasumbĩka na Klĩsto kũũ nthĩ.

Na ũsumbĩ na ũsumbĩko, na ũnene wa mosumbĩ ala me ungũ wa ĩtu yonthe, nĩmamanengae andũ ma atheu ma ũla wĩ ĩũlũ wa onthe: ũsumbĩ wake nĩ ũsumbĩ wa tene na tene, na mosumbĩko onthe nĩmakamũthũkũmaa we na kũmwĩw’aa (Ndanieli 7:27).

Ũndũ ũsu nũeleetw’e nthinĩ wa ivuku ya Ũvuan’yo:

Na noona ĩvila sya ũsumbĩ, namo mekala ĩũlũ wasyo, na manengwa kũsila: na noona mathayũ na ala matĩlĩlwe mĩtwe kwondũ wa ũkũsĩ wa Yesũ; na ndeto ya Ngai, na ala matathaitha ĩla nyamũ, kana mũvwanano wayo, na ala mataa osa ũvano itulyanĩ syoo na mokonĩ moo; nao makeethĩwa thayũ, na makasumbĩka vamwe na Klĩsto myaka ngili, (Ũvuan’yo 20:4).

Ũsumbĩ Wa Ngai Ũkambĩlĩlya Na Ũsumbĩko Wa Klĩsto Myaka 1000 Kũũ Nthĩ (Ũvuan’yo 5:10).

Yesũ ndakethĩwa mũsumbĩ e weka. Akethĩwa “mũsumbĩ wa asũmbĩ na Mwĩai wa Eaĩi”(Ũvuan’yo 19:16). Na Ndaviti nũkathayũkw’a na kũtwĩka mũsumbĩ ĩũlũ wa Isilaeli (Esekieli 37:24-25). Na atumwa 12 makasumbĩka mbaĩ 12 sya Isilaeli (Mathayo 19:28). Na ala angĩ mamũatĩĩaa Ngai kwa ũlũngalu namo makasumbĩka ndũa (Luka 19:11-19). Ngai akasumbĩka yĩũlũ wa atongoi ma wendi na nthi ĩno na akĩmalũlũmĩlya athũkũmi make, ala memanyĩsya andũ nzĩa sya Ngai sya thayũ (Yelemia 3:15; Isaia 30:20-22).

Ũsumbĩ wa Ngai Ũkethĩwa Ũilyĩ ata?

Kwa myaka 1000, ĩkethĩwa ĩvinda ya mũuo ũthonokete. Yesũ akamanyĩsya andũ nzĩa ya mũuo:

Ĩndĩ mĩthenya ya mũminũkĩlyo kũkeethĩwa, kĩĩma kĩ nyũmba Yeova kĩkekalaa kĩ kĩthũku kwĩ ila ingĩ,na kũkĩla ĩũlũ wa tũlĩma; na ngo sya andũ ikaendeea vo. Na mbaĩ mbingĩ ikathĩ, ikyasya, ũkai twambate kĩĩmanĩ kya Yeova na nyũmbanĩ ya Ngai wa Yakovo, na akatũmanyĩasya mĩendele nĩ yake, na tũkasinda nzĩanĩ syake. Nũndũ mĩao Ĩkauma Saioni, na ndeto ya Ngai Ĩkauma Yelũsaleme, na akasilanasya ngo mbingĩ sya andũ, na akatusĩaa mbaĩ syĩ vinya sya kũasa maũndũ: na makatusya mbyu syoo itwĩke mĩthya ya maembe ma ng’ombe, na matũmo moo tũvyũ twĩ ngoto twa ũsea; mbaĩ ndĩkokĩlĩlya mbaĩ ĩngĩ ũvyũ, o na itikemanyĩsya kaũ ĩngĩ: ĩndĩ makekalaa kĩla mũndũ ĩtina wa mũsavivũ wake na ĩtina wa mũkũyũ wake; na vati ũmwe ũkatuma makĩaa, nũndũ kanyw’a wa Yeova wa nguthu nũneete ũu (Mika 4:1-4).

I mbaĩ ila syatuaa syaĩ ũmaitha kwa ĩvinda yĩasa makethĩwa me mũuonĩ:

Mũthenya ũsu Isilaeli akethĩwa wa katatũ we na Misili na Asuli, ũathimo katĩ wa nthĩ, nũndũ Yeova wa nguthu nũmaathĩmĩte, akyasya, nĩ aathime Misili andũ makw’a, na Isilaeli ũtiĩwa wakwa (Isaia 19:24-25).

Andũ makethĩwa na motũo moo na kyauya kĩanĩe:

“Sĩsyai, mĩthenya nĩyũkĩte, yĩla mũĩmi wĩkwata mũkethi, na mũangi wa nzavivũ wĩkwata ũla ũvuĩaa mbeũ, easya ũu Yeova; na ĩĩma ikalovotangya mbinyu ĩ mũyo na tũlĩma tw’onthe tũkatweka. Na ngatũnga andũ makw’a Isilaeli kuma kũtavwanĩ, na makatungĩĩa ndũa ila syaĩ maanzo, na kwĩtũa; na makavanda mĩũnda ya mĩsavivũ; na kũnyusaa mbinyu yayo; na makaseũvya mĩũnda: na kũĩsaa ũsyao wayo. Na ngamavanda nthĩ yoo, na maikakũwa nthĩ yoo, na maikakũwa nthĩ yoo ĩngĩ ĩla nĩmanengete, easya ũu Yeova Ngai waku (Amosi 9:13-15).

Yesũ akamavosya ala au mamũtha:

Nĩvo metho na ililinda mesalũkw’a, na matu ma ala au matu melĩnduka. Nĩvo mũndũ ũthũaa wĩtũlĩla ta ndaatia nũme, na ũĩmi wa ũla ũtaneenaa wĩ-ina; nũndũ manzĩ makavulutya weũnĩ, na tũlũsĩ yalatanĩ (Isaia 35:5-6).

Ũklĩsto Wa W’o Ũkanyaĩĩka Nthĩ Yonthe

Kwa ĩvinda ya myaka 1000 kũĩkeethĩwa ĩngĩ ũkenganĩ. Yĩla Yesũ Klĩsto wĩũka, satani ũla mũkengani wa nthĩ yonthe, akekw’a kolokolonĩ (Ũvuan’yo 20:1-3).

Kwa ĩvinda ya myaka 1000 kĩla ũmwe akaũmamya ũla w’o, kũkeethĩwa o kw’onthe ndini o ĩmwe.

Na matikemanyĩsya kĩla mũndũ na mũtui wake kana mũndũ na mwana-a-inyia, makyasya, mũmanye Yeova; nũndũ makamanya nyie, kuma ũla mũnini kũvika ũla mũnene woo, easya ũu Yeova waku, nũndũ ngaekea ũthũku woo, na naĩ yoo ndikamĩlilikana ĩngĩ (Yelemia 31:34).

Nthinĩ wa myaka 1000 ya ũsumbĩko wa Klĩsto, kĩla ũmwe nũkamĩkwata Savato ya mũthenya wa mũonza:

Na kũkeethĩwa, kuma mwei ũmwe watisa kũvika ũla ũngĩ, na kuma mũthenya ũmwe wa savato kũvika ũla ũngĩ, mĩĩ yonthe ĩkooka kũthaitha mbee wakwa, easya ũu Yeova (Isaia 66:23).

The seventh-day sabbath ũsu nĩ wonan’yo wa myaka 1000 ya ũsumbĩko wa Yesũ Klĩsto kũũ nthĩ (Aevelania 4:4-8). Mbivilia yĩasya kana aklisto ũmũnthĩ no mũvaka mathũmũe mũthenya wa savato, o tondũ Ngai Asa mwene wathĩũmũie mũthenya wa mũonza wa wũmbi, kethĩwa makenda kwĩthĩwa ũsumbinĩ wa Ngai:

Nĩ vatialĩte ĩndĩ ũthũmũo wa Savato ũndũ wa andũ ma Ngai. Nũndũ ũla ũlikĩte ũthũmũonĩ wake nũthũmũĩĩte mwene ũndũ wa mawĩa make. Twĩthĩng’ĩĩsye ĩndĩ kũvota ũthũmũonĩ ũsu, nĩ kana mũndũ o na wĩva ndakavalũke kwondũ wa kũatĩĩa ngelekan’yo ĩsu ya kũlea kwĩw’a (Aevelania 4:9-11).

Ngai nũnengete andũ mĩthenya thanthatũ kwĩka mawĩa moo (Kuma 20:9). Mĩthenya ĩno thanthatũ yĩũngamĩĩe myaka 6000 ĩla Ngai wanengie andũ nĩ w’o meke kwenda kwoo (2 Vetelo 3:8). Ĩndĩ mũthenya wa mũonza ũngamĩĩe myaka 1000 ya ũsumbĩko wa Klĩsto kũũ nthĩ, naw’o nĩ wa Ngai (Kuma 20:10).

Mboka ya malwanda,ĩla yũkaa mĩthenya mĩvũthũ kuma mũthenya wa wĩw’anĩthyo, o naw’o wũngamĩĩe myaka 1000 ya ũsumbĩko wa Klĩsto yĩla Klĩstoũkethĩwa e mũsumbĩ wa ĩ nthĩ, i mbaĩ syonthe ĩkakwata Mboka sya Ngai ĩtw’ĩtw’e:

Na kũkeethĩwa, kĩla ũmwe ũtĩalĩte kwa mbaĩ syonthe ila syokilĩle Yelũsaleme akambataa kĩla mwaka kũthaitha Mũsumbĩ, Yeova wa nguthu, na kũlilikana mboka ya malwanda, na kũkeethĩwa kana o ũla ũtakambataa Yelũsaleme wa mĩvia yonthe ya nthĩ akathaithe Mũsumbĩ; Yeova wa nguthu, kwoo kũtikethĩwa mbua. Na ethĩwa mũvia wa Misili, ndũkambata, wũke, o na ndĩkaũwa kwoo, kũkeethĩwa ũthĩn’yo ũla Yeova wĩkũna i mbaĩ naw’o ila ĩteambata kũlilikana mboka ya malwanda (Nzekalia 14:16-18).

Na nĩkĩ kwĩna kũvulanĩlwa kwingĩ ũmũnthĩ?

Ũklisto wa ũmũnthĩ nĩ maleete momanyĩsyo maingĩ ala Yesũ Klĩsto wamanyĩisye. Nĩ maleile Savato ũla ĩtwonasya myaka 1000 ya ũsumbĩko wa Klĩsto. Nĩ maleete mboka ila ĩtw’ĩtw’e nĩ Ngai, ĩla ĩvuanasya mũvango wa ũtangĩĩo. Nĩ maleile mĩao ya Ngai, ĩla ĩkethĩwa mĩao ya ũsumbĩ wa Ngai. Nĩ molĩlwe kana ũvoo mũseo nĩ ũvoo wa ũsumbĩ wa Ngai. Nĩ maũvetie ũvoo mũseo na maete “ũngĩ wĩ kĩvathũkan’yo; na w’o vati, “ũvoo ũngĩ mũseo, “Ĩndĩ nĩkwĩthĩwa mendaa kũmũthĩn’ya inyw’ĩ, na kũmũvetanga kũla kwĩ ũvoo mũseo wa Klĩsto” (Akalatia 1:6-7).

Kũvulanĩlwa nĩ ũndũ wakĩ ĩndĩ?

Ĩndĩ o na ethĩwa ũvoo mũseo wa ĩtu nĩ mũvw’ĩke, nĩ mũvw’ĩke kwa ala mekwaa, ala nthĩnĩ woo ĩla Ngai ya nthĩ ya ĩvinda yĩĩ nĩyaĩtye mosũanĩo ma ala matetĩkĩlaa, nĩ kana kyeni kya ũtheu mũtisu wa ũvoo mũseo wa Klĩsto, nake nĩwe mũvwanano wa Ngai, kĩĩkamaumĩlĩle (2 Akolintho 4:3-4).

Nũũ “ũla ngai ya ĩvinda yĩĩ?” Nũũ ũla “mũsumbĩ wa nthĩ ĩno” (Yohana 14:30)? Ũla ũkengaa ĩ nthĩ yonthe (Ũvuany’o 12:9)? Nũũ ũla mũtongoi wa ũklisto ũla wĩo kw’o (2 Akolintho 11:13-15)?

Ũsumbĩ wa Ngai ndwĩ vamwe naitu oyu (Yohana 18:36). Kwa oyu, satani nĩwe mũtongoi wa nthĩ ĩno kwa oyu Sisya nthĩnĩ wa (Luka 4:5-6).

Kwa Sũanĩa Ũndũ Ũsu!

Ti kwa mũvango wa Ngai oyu kĩla mũndũ amanye nzama sya ũsumbĩ wa ĩtunĩ oyu. Yĩla Klĩsto wookie; avuanisye nzama ya ũsumbĩ wa Ngai kwa andũ avuthũ. Yesũ amatavisye amanyĩw’a make, “kwenyu nĩ mũnengetwe kũmanya nzama sya ũsumbĩ wa ĩtunĩ, ĩndĩ kwa angĩ ngelekan’yo; yĩla “masalukĩtye matikwona, nĩmekwĩw’a ĩndĩ matikamanye,” (Luka 8:10).

Kwa oyu, Ngai aendeye kwĩka ata? Kũmanyĩsya atongoi ma ũsumbĩ wake.

Kwa ĩvinda yĩĩ, no ala Ngai ũmetaa mekũkaa kwa Klĩsto (Yohana 6:44,65). Andũ ala mekũelewa nĩ ũtumane wa Klĩsto oyu na maimũĩkĩa na kũmũatĩĩa makethĩwa thayũ ĩngĩ na yĩla Klĩsto wĩũka makamũtethya kũsumbĩka ũsumbinĩ wa Ngai (Ũvuany’o 20:4).

Ku ũsumbĩnĩ wa Ngai, Ngai akamavetea ngũa ya kĩvw’ĩkĩĩ ĩla ĩvw’ĩkĩte andũ ma mbaĩ ingĩ:

Na kĩĩmanĩ kĩĩ akaananga andũ, na suka mũvuthũ ũla walanĩtw’e ĩũlũ wa mbaĩ syonthe.

Ĩvinda yĩu, yĩla Klĩsto ũkethĩwa mũsumbĩ wa ĩ nthĩ o kĩla ũmwe akamanyĩw’a nĩ Ngai (Yohana 6:45; Isaia 54:13).

Ngai ena mũvango wa ũsengy’a kwa andũ onthe, o vamwe na ala makwie. Ũkamanyĩw’a ũndũ wa mũvango ũsu Isomo yũkĩte. Ĩndĩ yĩla walũman’ya na ũvoo mũseo wa ũsumbĩ wa Ngai oyu, nĩvatonyeka yu nũkũkwĩta we ũsumbĩke na Klĩsto ũsumbĩnĩ wa Ngai.

Ĩkũlyo nĩ atii, ũkeeka ata kwondũ wa ũndũ ũsu?

Nĩkwĩthĩwa nĩ aingĩ ala metawa, ĩndĩ ala anyuve nĩ avuthũ (Mathayo 22:14).

Ti kĩla mũndũ ũmbĩtaa,“Mwĩaĩi, Mwĩaĩi,” ũkavota ũsumbĩnĩ wa ĩtu;

ĩndĩ nĩ ũla wĩkaa kwenda kwa Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ. Mũthenya ũsu nĩ aingĩ makambĩĩa, “Mwĩaĩi, Nwĩaĩi, tuiathana na syĩtwa yaku, na kumya ndaimoni, na syĩtwa yaku, na kwĩka mavinya maingĩ na syĩtwa yaku?” Nĩvo ĩndĩ ngamatavya vyũ, “ndyaamũmanya o na ĩndĩĩ: ũmai vala nĩĩ, inywĩ mwĩkĩkaa mothũku!”, Kĩla mũndũ ĩndĩ wĩw’aa ndeto ii syakwa, na aisyĩkaa,akavw’ananwa na mũndũ, ũla waakie nyũmba yake ĩvianĩ: na mbua yaua, na mbũsĩ syoona na iseve syauutana, syakima nyũmba ĩsu; na ndiavalũka! Nũndũ wambĩlĩlyo wayo waakĩtwe ĩũlũ wa ĩvia, na kĩla mũndũ wĩw’aa ndeto ii syakwa, na ndasyĩkaa, akavw’ananwa na mũndũ mũtumanu ũla waakie nyũmba yake kĩthangathĩnĩ. Na mbua yaua, na mbũsĩ syoona, na iseve syauutana:na ũvalũko wayo waĩ mũnene (Mathayo,7:21-27).

Yĩla Ngai wakũnenga ũmanyĩ, nũkwenda o naku ũkawĩke wendi wake ũkĩka ũndũ ũnũkwasya.

We wĩthĩ kwĩka ata?